Krzywcza.eu - Dla wszystkich, którzy dobrze wspominają lata spędzone w Krzywczy.

O SZKOLNICTWIE W BACHOWIE
Początki szkolnictwa w Bachowie na razie nie są znane. Wiadomo jednak, że przy parafiach zarówno katolickich, jak i prawosławnych, a następnie greckokatolickich istniało szkolnictwo parafialne. Na wspomnianym terenie już w XV w. istniały parafie zarówno katolicka, jak i prawosławna miejscowość wtedy nosiła nazwę Stupnica. Z pewnością przy nich istniały szkoły według ówczesnego zwyczaju. W 1507 r. parafia katolicka została przeniesiona do Babic, co z pewnością spowodowało ograniczenie i tak skąpego dostępu do nauki dla ludności pochodzenia polskiego. Być może tej ludności było stosunkowo niewiele, ale przy cerkwi być może istniało w dalszym ciągu jakiś rodzaj szkolnictwa.
W roku 1859 Julia hr. Dembińska wraz z gminą utworzyła w Bachowie szkołę tryvialną. Potwierdzenie tej informacji pochodzi z roku 1873. Wspomina się, że istnieje w Bachowie szkoła trivialna utrzymywana przez Gminę i właściciela miejscości. Nauczycielem w tym czasie był Eustachy Łużycki,  a następnie w 1879 Jakub Antoniewicz, w 1888 Mikołaj Starzewski, w 1893 Marya Zawadzka, a w 1904 Aleksander i Barbara Tkacz. 
Od roku 1870 należy datować w miarę systematyczne nauczanie dzieci.  Od końca XIX w.  bachowska szkoła  wzmiankowana jest systematycznie w Schematyzmach Kościoła Katolickiego i Szematyzmach Królestwa Galicyi i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim. Jednak dokładniejsze informacje o szkolnictwie w końcu XIX w. w Bachowie należałoby szukać w aktach zgromadzonych w Archiwum Państwowym we Lwowie (tzw. Bernardyńskim).
Około roku 1910 nauczycielami w Bachowskiej szkole byli: Jan Maślanka, jako kierownik, Aleksander Tkacz oraz Helena Tkaczowa z Kamińskich. W 1925 roku w miejscowości była szkoła polska i ruska.
alt  alt
1 IV 1926 kierownikiem szkoły polskiej został Henryk Błoński [foto powyżej], a nauczycielka języka polskiego jego żona Eugenia Błońska [Foto powyżej]. Po śmierci kierownika szkoły ruskiej Aleksandra Tkacza obydwie szkoły zostały połączone w jedną z językiem nauczania polskim i ruskim. Jej kierownikiem został Henryk Błoński. Nauczaniem dzieci zajmowała się również panna Rozumkiewicz ze Lwowa, która uczyła kilkanaście miesięcy. Na jej stanowisko przydzielono do szkoły Tycjanę Haśkową. Za czasów panieńskich działaczkę Nacjonalistycznego Ruchu Ukraińskiego. Jednak po zamążpójściu za polskiego Policjanta Stanisława Haśkę jej poglądy zmieniły się tak, że Rusini z Bachowa chcieli ją otruć.
W okresie międzywojennym istniał w miejscowości budynek szkolny przy samej skarpie (blisko drogi) w granicach parceli, gdzie stoi obecna. Był to budynek zbudowany na wysokiej podmurówce, jak się wydaje murowany z cegły z mieszkaniem dla nauczyciela i 1 lub 2 izbami lekcyjnymi. Henryk Błoński kierował bachowską szkołą do 1929 r. Szkoła pracowała do wybuchu II wojny światowej, a dwa budynki szkolne istniejące w miejscowości zostały zniszczone podczas jej trwania. Historię Szkoły za okres od 1939 r. do 1962 napisała Józefa Ibowicz oto jej tekst:
Szkołą Powszechną w Bachowie w 1939 r. kierował Władysław Stankiewicz [Po wojnie nauczyciel w Szkole Muzycznej na ul. Konarskiego w Przemyślu]. W tym czasie uczyło się ponad 200 uczniów w tym narodowości niepolskiej 2/3 [ludność ukraińska, żydowska]. Skład nauczycieli: Stankiewicz Władysław - kierownik szkoły, Limczyk Stefania, Paduch Stefania, Szambelówna Stanisława. Stróżem w szkole był Teodozy Tkacz, który został zabity przez bandę UPA w 1945 r. w Bachowie.
Do 1 IX 1939 r. było w Bachowie 2 szkoły powszechne: polska z punktem filialnym i ukraińska. W budynku szkoły polskiej był grzyb i dlatego nauka odbywała się w szkole ukraińskiej, gdzie uczyła się oddzielnie młodzież polska i ukraińska.
1 IX 1939 r. nauka została przerwana. Kiedy wkroczyły oddziały radzieckie nauczycielstwo zostało zmienione. Kierownik został ten sam, ale przyszły dwie nowe nauczycielki, jedna z nich nie żyje, gdyż zginęła w katastrofie samochodowej w 1940 r. W szkole uczono według programu przedwojennego. Od 1940 r. językiem wykładowym był j. rosyjski i ukraiński, nie było polskiego.
W 1941 r. w czasie działań wojennych szkoły zostały zniszczone, a ludność wioski wysiedlono, gdyż przechodził front. Godła państwowe, mapy, obrazy, pomoce naukowe i dokumentacja szkoły zostały zniszczone przez ludność niepolską. W 1942 r. ludność polska wróciła do zniszczonej wioski. W tym czasie została zorganizowana szkoła w koszarach wojskowych zbudowanych przez wojsko rosyjskie w 1940 r. Szkoła została zorganizowana bez zezwolenia władz niemieckich. Była tylko jedna klasa. Uczyły w niej dwie nauczycielki według programu przedwojennego. Była to szkoła ukraińska, ale uczono w języku ukraińskim i polskim. Do tej szkoły dzieci polskich uczęszczało bardzo mało ok. 20. Jesienią 1944 r. zaczęły na wioskę napadać bandy UPA. W marcu 1945 r. Polacy mieszkający w Bachowie uciekli do Babic. W tym samym roku koszary zostały rozebrane przez bandy.
Jak odbywała się nauka w koszarach dokładnie nie wiadomo. Lekcje były codziennie. Szkoła była dobrze zaopatrzona w opał, sprzątaczki nie było, dlatego dzieci same wykonywały porządki w szkole. Z pomocy naukowych było: liczydło, mapy, radio, była także bibliotekarka. Podręczniki przedwojenne miały wszystkie dzieci. Frekwencja była dobra. Zaopatrzenie nauczycieli w żywność była bardzo słaba, żyli oni z datków ludności. Władze nie opiekowały się szkołą. Szkoła ta podlegała władzą niemiecką, ale nikt ją przez cały okres istnienia nie kontrolował.
Cała dokumentacja z okresu przedwojennego została spalona wraz ze wszystkimi zabudowaniami. Także dokumentacja z okresu okupacji nie zachowała się, gdyż została zniszczona przez bandy. Szkoła prowadzi kronikę od 1952 r.
O napisanie historii szkoły można się zwrócić do byłego kierownika tej szkoły Władysława Stankiewicza.
altDo roku 1952 w wiosce tej nie było szkoły. Powodem tego były bandy, które przez długi okres czasu przebywały na tym terenie oraz bardzo mała liczba mieszkańców. Przed bandami UPA ludność chroniła się przed śmiercią w osiedlach po przeciwnej stronie Sanu. Po powrocie w 1947 r. zaczęto budować pierwsze domy mieszkalne. Dzieci miejscowej ludności uczyły się w szkoła za Sanem w pobliskich Babicach i Bachowie - Krążki. W 1952 r. został mianowany i przydzielony do Bachowa Jan Buczek. Szkoła w budynku pożydowskim, z którego zostały tylko mury, była dopiero w remoncie. Nauka była prowadzona na boisku szkolnym przez 2 miesiące. W listopadzie ukończono remont szkoły i nauka zaczęła odbywać się w normalnych warunkach. W 1962 r. kierownikiem Szkoły Podstawowej w Bachowie była Józefa Ibowicz.

 W 1975 r. oddano do użytku nową szkolę wybudowaną w centrum miejscowości w dużej części w czynie społecznym. Roku później wybudowano kładkę na Sanie łączącą miejscowość z resztą części gminy.
Generalny remont szkoły zakończył się 2005 r. wymieniono stolarkę okienną i drzwi, ocieplono budynek, zmieniono stropodach na dach siodłowy czterospadowy pokryty blachą, szkoła zyskała nową elewację.
10 II 2008 r. nadano jej imię Sybiraków oraz otrzymała sztandar. Obok szkoły odsłonięto cokół upamiętniający wywózkę mieszkańców Bachowa na Sybir [Foto powyżej].

 
Piotr Haszczyn

Linki

Blog Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Gmina Krzywcza Facebook - Hobbitówka

Parafia Krzywcza

Hobitówka

strona www

alt alt alt alt alt


 

 

 

 

Łatwy dostęp do innych przedsięwzięć internetowych, które są powiązane z Portalem Krzywcza Trzy Kultury oraz stron związanych z Krzywczą.