Krzywcza.eu - Dla wszystkich, którzy dobrze wspominają lata spędzone w Krzywczy.

Obrazy i ołtarze kościoła parafialnego w Krzywczy

alt

Obrazy i ołtarze przez wieki stawały się miejscem szczególnego kultu i bliższego kontaktu z Bogiem. Były także wyrazem pobożności kolatorów, którzy je fundowali i zarazem dziełami sztuki. Pierwszy ołtarz, jeszcze w drewnianym kościele, wspominano w 1491 r. Była to fundacja altarysty, czyli dla księdza, który był obowiązany przy danym ołtarzu w czyjejś intencji odprawiać msze św. Nie wiadomo, kto ufundował ten ołtarz. Zapewne spalił się wraz z kościołem w 1624 r. W następnych latach jest dość duża przerwa w informacjach na ten temat. Dopiero przy okazji wizytacji generalnej bpa K. Szembeka w 1720 r. dowiadujemy się, że w krzywieckim kościele znajdował się duży ołtarz z obrazem Pana Jezusa, drugi "Złożenia do grobu Pana Jezusa", obłożony trzema czystymi koronkami. Po prawej stronie dużego ołtarza na stole drewnianym znajdował się obraz Matki Bożej z malowanym obliczem Maryi, który miał pewną część malowaną, a szatę ze srebra i złota. Miał dwie korony srebrne, ufundowane przez pana Wiszniowskiego, wojskiego czernihowskiego, notariusza przemyskiego grodzkiego. Trzeci ołtarz św. Antoniego ufundował Albert Pieściorowski w 1688 r. Czwarty ołtarz ozdobiony czystymi białymi koronkami na mensie drewnianej z obrazem św. Anny, na szczycie obraz św. Sebastiana i Fabiana, wymalowany na płótnie, ufundowany przez pana Wiszniowskiego wojskiego czernihowskiego. Oprócz obrazów umieszczonych w ołtarzach w kościele znajdowały się jeszcze inne prawdopodobnie wolno wiszące obrazy: stary, nadpsuty św. Barbary, obrazek Najświętszej Panny Częstochowskiej na blasze, św.Józefa w ramach stary, św.Franciszka na płótnie bez ram, św. Piotra wielki na płótnie bez ram , obraz mały Najświętszej Panny Studziańskiej, obraz stary w złym stanie na płótnie Corpus Christi, obraz na płótnie bez ram Najświętszej Panny Bolesnej.
Wizytacja z 1722 r. dodaje inne informacje o obrazach znajdujących się w ołtarzu głównym: na środku obraz Pana Jezusa Ukrzyżowanego pięknie wymalowany, w drugiej zaś swojej kondygnacji obraz Złożenia z Krzyża Pana Jezusa wykonany starożytnym sposobem artystycznie.
W 1741 r.w ołtarzu głównym znajdowały się już inne 2 obrazy: jeden Najświętszej Maryi Panny łaskami słynący, który był pokazywany ludowi w święta, drugi odsłaniany w dni powszednie Niepokalanego Poczęcia. W górnej części ołtarza jest wizerunek Trójcy Przenajświętszej. Ołtarz ten był przykrywany 3 wytwornymi serwetami i płótnem. Miał również przenośny konsekrowany ołtarz. Drugi ołtarz św. Antoniego Padewskiego przykryty podobnymi serwetami, trzeci św. Anny. Na wzmiankę zasługuje ołtarzyk ze św. Antonim Padewskim, który przez wieki znajdował się w kościele. W 1744 r. jego wygląd przedstawiał się następująco: "Przy zakrystii znajduje się niewielki ołtarzyk czarno malowany, w części wyzłacany, z obrazem św. Antoniego na mensie drewnianej". W święto św. Antoniego była w parafii wielka uroczystość z nowenną do świętego i wystawieniem Najświętszego Sakramentu.
altW 1744 r. w dekrecie reformacyjnym zalecono, aby "obraz Najświętszej Maryi Panny w ołtarzu głównym istniejący i przez cudowny przez ludzi uważany i czczony, do którego liczni ludzie odnoszą dobrodziejstwa otrzymane rozpoznaje się, że specjalnie najjaśniejszy Jan Wiśniowski kanonik Płocki śmiertelną chorobą  ogarniony Najświętszej Panny w tym obrazie przez czcigodną matkę swoją polecony zdrowie odzyskał, za które to wotum nabył i szatami srebrnymi dla tegoż obrazu przyodział, dlatego na pamiątkę i wdzięczność tych dobrodziejstw, aby Najświętsza Maryja Panna bardziej i częściej i lepiej na prośby ludzkie była wyczulona należy zaprowadzić księgę, w której by łaski i dobrodziestwa otrzymane i na przyszłość spodziewane skrzętnie dokładnie i bez przerw notowane były zeznaniami świadków godnych z wszystkimi okolicznościami w tejże księdze tak przez osoby łaski otrzymującą jak przez świadków były podpisywane". Obraz ten nazywany także jako Matki Boskiej Bolesnej znajdował się w kościele parafialnym do 1970 r. Przedstawia on Matkę Boską Bolesną z dzieciątkiem Jezus na prawej ręce. Obraz malowany na desce w kształcie półokrągłym od góry o wysokości 1,13 m i szerokości 0,55 m. Obecnie cały zasłonięty metalową sukienką. Widoczne są tylko twarze. Był on związany z odpustem zupełnym obchodzonym w święto Matki Boskiej Bolesnej. Podczas wizytacji bpa S.Pelczara w 1905 r. tak przedstawia się wyżej wymieniony obraz: "Na wzmiankę zasluguje stary obraz Matki Boskiej w wielkim ołtarzu złotą blachą pokryty, przy którym znajdują się wota jako dowód łask otrzymanych".
W przekazach ustnych zachowała się łaska otrzymana przez ks.Józefa Bednarskiego (miejscowego proboszcza), który w ciężkiej chorobie nogi zwróciwszy się o pomoc do Matki Boskiej Bolesnej został uzdrowiony. Obecnie obraz znajduje się w kościele filianym w Reczpolu w ołtarzu głównym, a wota zgromadzone wkoło niego świadczą o kontynuacji tego kultu.alt
W chwili obecnej w kościele znajdują się 3 ołtarze: główny i dwa boczne. W absydzie prezbiterium mieści się ołtarz główny dwukondygnacyjny, późnobarokowy, drewniany, pochodzi z drugiej połowy XVIII w. wzmiankowany w 1786 r. jako ołtarz nowy, nigdy nie malowany, z dwoma obrazami Matki Bożej, w późniejszym czasie wymalowane za pieniądze ks.Krupińskiego .
Przed ołtarzem wejście po trzech stopniach cementowych, wyrównane współcześnie drewnianą podłogą. Mensa murowana. Tabernakulum drewniane, zmienione na metalowe w latach 70 - tych. Obecnie znajduje się w nim Obraz Matki Bożej z dzieciątkiem (wzmiankowanej jako śniatyńskiej), malowany na płótnie, łaskami słynący ze Śniatyna na Podolu z kościoła ormiańskiego. Obraz ten posiada metalową koszulkę nałożoną w latach 70 - tych. Obraz malowany na płótnie przedstawia Matkę Bożą z dzieciątkiem Jezus, którego trzyma na kolanach po prawej stronie. Jedną ręką Jezus trzyma jabłko królewski, a drugą wskazuje niebo. Obraz ten

alt

  namalowany na podobraziu płóciennym w typie hodegetrii pochodzi z przełomu XVII - XVIII w. i wyposażony jest w dużą, mosiężną, pozłacaną i posrebrzaną od lica koszulkę i dwie korony. Ponadto obraz obramiony jest zewnętrzną, biegnącą wzdłuż krawędzi metalową ramą wykonaną ze stopu imitującego srebro. Rama ta jak i koszulki są przymocowane do obrazu wkrętami przebiegającymi przez mosiężne tulejki, celem stworzenia dystansu pomiędzy metalem a licem obrazu. Z tyłu obraz wzmocniony jest systemem drewnianych podkładek i metalową listwą, w które wchodzą wkręty.

W oryginale bez metalowej koszulki Maryja posiada czerwoną szatę (w Kościele wschodnim Matka Boża przedstawiana była w czerwonej szacie, którą dawniejsza sztuka wyróżniała Madonnę) i ma nałożony niebieski srebrzysty płaszcz ( kolor niebieski jest symbolem firmamentu niebieskiego) zakończony złotymi obszywkami. Po lewej stronie na płaszczu złota gwiazda sześcioramienna, zaś na czole złoty krzyżyk prawie o równych ramionach, stylizowany na grecki, pod każdym ramieniem jest złota kropka. Dzieciątko Jezus ubrane jest w białą sukienkę, zaś trzymane w ręce jabłko królewskie jest koloru niebieskiego zakończone srebrzystym krzyżykiem. Na głowach Maryi i dzieciątka Jezus są złote korony , ozdobione ornamentami roślinnymi, zakończone na szczycie krzyżykiem równoramiennym.

Obraz pochodzi ze Śniatyna na Podolu z kościoła ormiańskiego. Zabrali go ze sobą repatrianci w czasie wysiedlenia do Żurawicy, a później do Przemyśla. Za staraniem ks. S. Lorenca przywędrował do naszej parafii. Uroczystość intronizacji odbyła się 29 III 1968 r. Obraz ten znajdował się na terenie parafii od 1961 r. Po prawej stronie znajduje się tablica z wotami. Napisy na niektórych wotach świadczą, że pochodzą ze Śniatyna i są związane z kultem Matki Bożej w tym wizerunku. Na przykład wotum w kształcie nogi z napisem: Śniatyn [161] (sic !) 10 III 1936 r., serce z napisem - Szymon Szymonowicz - Dubsowice 1843, wotum serce z napisem: od M. Kołajowicz Śniatyn 10 III 1936 r. Niektóre z nich są związane także z innymi obrazami. Na przykład na jednym z serc umieszczono napis "św. Tereso - opiekuj się nami - Śniatyn 1922 r.". Liczne wota świadczą o rodzajach otrzymanych łask. I tak znajdują się 3 wota w kształcie oczu, 8 w kształcie rąk, 12 w kształcie nogi, 1 w kształcie węża i ucha, także 2 korony, tabliczki z wygrawerowanymi obrazami małych dzieci, matek z dziećmi oraz 59 serc, 2 łańcuszki, 3 medaliony , obrączka i zegarek. Wota te przywieziono najprawdopodobniej wraz z cudownym obrazem, ale tylko na nielicznych znajdują się napisy świadczące o związkach z kultem Matki Boskiej Śniatyńskiej. Po stronie przeciwnej znajduje sie druga tablica z wotami, które zostały  podarowane przez parafian krzywieckich w dowód otrzymanych łask.
W 1996 r. obraz poddano gruntownej konserwacji. W trakcie wcześniejszych prac konserwacyjnych obraz został naklejony na nowe płótno, które stanowi protezę prawdopodobnie zniszczonej warstwy wierzchniej. W tym czasie dokonano uzupełnień warstwy malarskiej szczególnie w partii twarzy i rąk, tak Matki Bożej jak i Dzieciątka. Uzupełnienia te miały dotyczyć zapewne ubytków na spękaniach i załamaniach płótna, objęły jednak znaczną część karnacji twarzy zmieniając jej odcień na ugrowy. W czasie bieżącej konserwacji usunięto przemalowania twarzy i rąk Matki Bożej i Dzieciątka wraz z fałszywym ugrowym tonem. Pozostawiono wcześniejsze dobre technologicznie warstwy malarskie i odpowiednio uzupełniono je kolorystycznie oraz zabezpieczono werniksem. Z powierzchni metalowej koszulki usunięto brud, warstwę patyny, całość wypolerowano.
Wnętrze ramy obrazu bardzo bogato zdobione w stylu barokowym, prawdopodobnie elementy te dodano w roku 1863, jak również napis, słaby artystycznie, "Królowo Korony Polskiej módl się za nami". Nad obrazem bogato zdobiony baldachim. Wewnątrz obraz św. Antoniego - kopia wykonana przez Stefanie Jacyszynównę z Przemyśla w roku 1978, którym można zasłaniać obraz główny. Obraz przedstawia postać św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem Jezus trzymanym na lewej ręce. W ręku Dzieciątka kwiat lilii, w tle kontury jakiegoś miasta, prawdopodobnie Padwy. Obraz ten był bardzo zniszczony, dlatego w 1978 r. S. Jacyszynówna wykonała jego kopię. Obraz ma mechanizm pozwalający zasłaniać obraz Matki Bożej. Na co dzień znajduje się za ołtarzem głównym i w przeszłości tylko kilka razy do roku był wysuwany. Ma on na ołtarzu osobną ramę.
Podczas konserwacji w 1996 r. obraz oczyszczono z warstwy kurzu i brudu oraz mocno już pociemniałego werniksu. Usunięto powierzchniowe zachlapania farbą i złotolem. Na niewielkie dziury założono na odwrocie łatki. Podobnie wzmocniono silne przetarcia płótna. Wymieniono także zniszczone fragmenty krosna malarskiego. Lico zawerniksowano matowym werniksem.

Powyższe obrazy ujęte są dwoma filarami z każdej strony. We wnękach umieszczone zostały figury drewniane świętych Joachima i Anny w pozach adorujących. Ponad rzeźbami, z tyłu bogatego belkowania wstęgowo zwisają festony ozdobione trzema srebrnymi kwiatami róży. U góry ołtarza obraz Narodzenia Najświętszej Maryi Panny namalowany w 1900 r. przez Waleriana Krycińskiego, profesora ze Lwowa. Jest to prawdopodobnie kopia obrazu, który istniał wcześniej. Obraz z ołtarzem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wspomina arkusz wizytacyjny w roku 1828. Obraz malowany na płótnie w technice olejnej przedstawia scenę Narodzenia NMP. Na podwyższeniu św. Anna podtrzymuje kilkuletnią Maryję, stojącą na jej kolanach. U podnóża św. Joachim pochylony nad księgą kapłańską, którą trzyma w ręce.

W roku 1996 obraz poddano konserwacji. Oczyszczono go z warstwy kurzu i brudu oraz usunięto pociemniały werniks i drobne zachlapania farbą. Ubytki warstwy malarskiej uzupełniono przy użyciu odsączonych farb olejnych. Całość zawerniksowano.

Po bokach powyższego obrazu, na osi kolumn wewnętrznych, na krótkich gzymsowych spływach znajdują się dwa anioły, bogato zdobione, w pozycji klęczącej. W późniejszym okresie włożono jednemu do ręki gałązkę palmy (po prawej stronie), drugiemu kwiat lilii (po lewej stronie). Na osi kolumn zewnętrznych ich przedłużenie stanowią formy złoconych wazonów - amfor. W środkowej części u podstawy ołtarza znajduje się kamienna mensa, nad którą jest nadstawione tabernakulum oraz powyżej obrotowa wieżyczka na krzyż i do wystawiania Najświętszego Sakramentu. Całość wkomponowana w mały ołtarzyk.

Cały ołtarz jest uskokowo profilowany, jego architektoniczną formę podkreślają bardzo liczne, bogate, listwowe złocenia. Złocone są także krawędzie gzymsów, baz, kolumn, pilastrów, liczne i różnorodne elementy snycerskie i drewniane aplikacje.

altOłtarz był kilkakrotnie przemalowywany. Na pierwotną polichromię nałożono kolor ugrowy, następnie jasnozielony, ciemnozielony, kremowo - zielony, zieleń musztardową i ostatnią warstwą przed pracami konserwatorskimi był kolor szary. Ogółem ołtarz zmieniał swój kolor sześć razy. Z zachowanych informacji ołtarz był przemalowany w 1968 r. przez Henryka Dąbrowskiego z Żołyni oraz ostatni raz ołtarz był przemalowany i konserwowany przed szkodnikami w 1985 r.

W 1996 r. ołtarz poddano gruntownej renowacji przywracając mu pierwotną polichromię.Wykonano następujący zakres prac: zebrano wszystkie warstwy farb do pierwotnej polichromii, wymieniono spróchniałe części, na rozstępy między deskami naklejono płótno i zaszpachlowano, z elementów dekoracyjnych złoconych zebrano warstwy złoceń i nałożonych warstw szlagmetalu oraz brązolu, wzmocniono je pięcioma warstwami szpachli i ponownie ozłocono stosując złoto karatowe, płatkowe. W 25 % zastosowano szlagmetal. Dokonując rekonstrukcji kolorystycznej ołtarza pozostawiono "świadki" tj. fragmenty stosunkowo dobrze zachowanej pierwotnej warstwy malarskiej. Znajdują się one w górnych partiach ołtarza lub też w załamaniach architektonicznych. Rekonstruowaną kolorystykę ołtarza można określić jako "zieleń groszkową". Zieleń ta nie występuje na płaszczyznach stanowiących tło figur św. Anny i św Joachima, gdzie powtórzono pierwotnie występujący kolor kości słoniowej. W sposób odmienny niż pozostałą część struktury ołtarzowej potraktowano cztery kolumny. Zachowały one w dużym stopniu oryginalną, specyficznie marmoryzowaną warstwę malarską w tonacji ciemnej zieleni. Warstwa ta została wyraźnie naznaczona indywidualnością twórcy, zapewne prowincjonalnego, wyraźnie stylizującego roślinną wić w marmoryzujące ornamenty. Ubytki temperowe warstwy malarskiej scalono kolorystycznie, a całą powierzchnię kolumn pokryto warstwą werniksu.W podobny sposób potraktowano baldachim nad obrazem głównym.

Figurom św. Anny i Joachima przywrócono pierwotną polichromię, zebrano warstwy farb, zakonserwowano i częściowo pozłocono. W wypadku św. Anny kolorem oryginalnym jest błękit paryski, a św. Joachima w kolor rozbielonej zieleni "musztardowej". Cały ołtarz zakonserwowano preparatmi grzybobójczymi i przeciwko szkodnikom drzewa. Prace konserwatorskie prowadziła grupa pod kierownictwem mgra Wojciecha Kozaka.

alt

U wejścia do prezbiterium obecnie znajdują się dwa boczne ołtarze po raz pierwszy wspominane w inwenatrzu parafii w roku 1786. Zaznaczone złocone ramy. Prawdopodobnie zakupione na aukcji z kościoła księży Jezuitów w Przemyślu po roku 1773. Jeszcze w roku 1775 nie wspominane w opisie kościoła.

Po lewej stronie w rogu znajduje się ołtarz św. Józefa. Ołtarz stanowi obraz namalowany na płótnie, nie wiadomo przez kogo, przedstawiający śmierć św. Józefa. Obraz w karnacjach ciemnego ugru, beżów i ciemych odcieni odzwierciedla śmierć świętego. Oczy zwrócone są na niebo, podtrzymywany jest przez dwa anioły, które w drugiej ręce trzymają kulę ziemską, nad głową świętego znajduje się wieniec chwały unoszony przez amorki. Ramy ołtarza bogato rzeźbione w stylu barokowym, w większości oryginalne, szczyt zdobi gołębica - symbol Ducha Świętego. Całość ram jest złocona. Po bokach ołtarza znajdowały się figury gipsowe Matki Boskiej i Pana Jezusa usunięte w 1968 r. z powodu zniszczenia. Mensa murowana z portatylem. Na dolnej ramie znajdował się obraz niewielkich rozmiarów św. Stanisława Kostki, obecnie wiszący w przedsionku nad drzwiami wejściowymi. Teraz w tym mejscu znajduje się obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy malowany na desce o wymiarach ok. 80 - 70 cm na 50 cm, koronowany srebrnymi papieskimi koronami. Obraz jest wierną kopią oryginalnego obrazu M.B Nieustającej Pomocy znajdującego się w kaplicy św.Mateusza w Merulana w Rzymie. Sprowadzony  w roku 1904 jest związany z 

alt

odpustem Papieża Piusa X za wieczystą nowennę do MB Nieustającej Pomocy. Z tyłu obrazu jest pieczęć papieska i informacje na ten temat. Obraz 

ten sprowadzili Misjonarze Redemptoryści podczas trwania Misji Świętych prowadzonych przez nich w parafii w roku 1904.
Być może po sprowadzeniu tego obrazu istniał jego kult oraz związane z nim łaski, o czym świadczą zgromadzone wota (ponad 80 serc oraz wiele sznurów korali, również krzyżyki i pierścionki). W okresie powojennym obraz został przeniesiony do kaplicy bocznej i zaprzestano odprawiać nowennę  do MB Nieustającej Pomocy. W roku 1992 obraz umieszczono w  bocznym ołatrzu pod obrazem św. Józefa i z powrotem zaczęto odprawiać nowennę. Z inicjatywy i za fundusze Emili Noworolskiej (po jej śmierci sprawę doprowadziła do końca córka Barbara) obraz odnowiono w roku 1996.
Ołtarz i obraz św. Józefa zostały poddane gruntownej konserwacji oraz nałożono nowe złocenia w roku 1997. Prace wykonała ekipa pod kierownictwem W. Kozaka.

altPo prawej stronie również w rogu ołtarz Chrystusa Ukrzyżowanego. Ołtarz stanowi krzyż rzeźbiony, na nim rozpięty Zbawiciel. Wokół ramy bogato rzeźbione, w stylu barokowym.Duża część ram nie jest oryginalna, lecz dorabiana w czasie późniejszym.Szczyt zdobi pelikan - symbol Chrystusa, który ma wbity dziób we własną pierś (Chrystus zbawia świat przez własną krew), osadzony na koronie cierniowej, u podnóża trzy gołębice. Po bokach ołtarza figury gipsowe Matki Boskiej i św.Jana. Mensa murowana z portatylem. Ołtarz w 1997 r.poddano konserwacji. Prace wykonała firma pod kierownictwem W. Kozaka.

Do roku 1968 po prawej stronie stał (obok wejścia do zakrystii) ołtarz św. Teresy od Dzieciątka Jezus. Drewniany, bez stylu. Mensa drewniana. Obraz namalowany przez malarza Mariana Strońskiego z Przemyśla. Ołtarz z obrazem ufundowany przez Marię i Emanuela Bocheńskich - właścicieli Krzywczy ok. roku 1927. Po roku 1968 przeniesiony na plebanię, obecnie znajduje się w parafii Hurko w kościele filialnym w Hureczku. Ołtarz miejscowy proboszcz odrestaurował i znajduje się jako główny, lecz ze zmienionym obrazem.

Piotr Haszczyn

Zapraszamy na blog - www.krzywcza.blogspot.com

Linki

Blog Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Gmina Krzywcza Facebook - Hobbitówka

Parafia Krzywcza

Hobitówka

strona www

alt alt alt alt alt


 

 

 

 

Łatwy dostęp do innych przedsięwzięć internetowych, które są powiązane z Portalem Krzywcza Trzy Kultury oraz stron związanych z Krzywczą.