Początek XX w. to czas, gdy z przeludnionych i klepiących galicyjska biedę miejscowości ludzie masowo emigrowali. Jedni tak jak i dziś jechali na zachód do Niemiec, Francji i innych państw na tzw. Kontrakty, gdzie pracowali w różnych profesjach i rodzinie przesyłali pieniądze na życie, a nastepnie wracali w rodzinne strony. Inni emigrowali za ocean i tam układali sobie życie.
Trzeba pamiętać przy tym, że było to możliwe po zniesieniu tzw. przepisu o przywiązaniu chłopa do roli – braku możliwości przemieszczania się bez zgody właściciela miejscowości. W przypadku, gdyby ktoś bez pytania opuścił miejscowość był prawnie ścigany.
Kiedy to się zaczęło w Krzywczy trudno powiedzieć. Ale dotyczyło to ludności wszystkich obrządków. Prawdopodobnie exodus ten zapoczątkowali Żydzi, którzy mieli środki finansowe na podróż. Ze źródeł archiwalnych wiadomo, że z Krzywczy końcem XIX i początkiem XX w. wyemigrowali przedstawiciele następujących rodzin żydowskich: Adler, Freifeld, Galler, Glicksman, Kestenbaum, Ringel, Rosner, Rubenfeld, Schachter, Spitz, Weiss, Yuni.
Ale większe światło na temat krzywieckiej emigracji rzuca pan Tadeusz Bartoszek, który tworząc rodzinne drzewo genealogiczne wygrzebał z różnych archiwów informacje dotyczące tego tematu. Za przesłany artykuł bardzo dziękuję.
Piotr Haszczyn [czerwiec 2022]
Na cmentarzu w Krzywczy stoją nagrobki Jakuba Bukowskiego i Rozalii Bukowskiej na których widnieje napis: Wdzięczna Córka Ukochanemu Ojcu (Ukochanej Matce ) Katarzyna Lamejko.
Był to jedyny Ślad po siostrze mojej babci Katarzynie Bukowskiej, która w/g rodzinnych wspomnień emigrowała do „Ameryki”. Tajemnica Katarzyny wiąże się z okresem masowej emigracji mieszkańców Krzywczy i okolic do Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX wieku. Niektórzy z nich zarobiwszy dolary, wrócili. Większość zostawała, zakładając rodziny i ciężko pracowali dla dobra swoich dzieci i wnuków, przyszłych obywateli USA. Jak znaleźć taką osobę w śród tysięcy emigrantów z ówczesnej Galicji (tak określano miejsce z którego przybywali). Na szczęście zachowały się liczne dokumenty w archiwach takie jak: listy pasażerów ze statków pływających z Europy do USA, listy osób przebywających w centrum przyjmowania imigrantów na wyspie Ellis Island w porcie Nowego Yorku.
Dwie dziewczyny z Krzywczy 17-letnia Katarzyna Bukowska i 16-letnia Zenobia Orłowska 10 Grudnia 1908 roku wsiadają w Hamburskim porcie na statek Amerika i po 12 dniach przybywają do Nowego Yorku. Statek Amerika należy do transatlantyckiego przedsiębiorstwa żeglugowego Hamburg Amerika Line .
Na wspomnianej wyspie Ellis Island są rejestrowane przez miejscowych urzędników, którzy wpisują miejscowości, z których przybyły, do kogo przybyły, kogo zostawiły w kraju pochodzenia. Badane przez lekarzy i po kilku dniach wielki świat staje otworem.
Katarzyna i Zenobia ciężko pracują, zapewne wykonują proste prace nie mając wykształcenia, nie znając języka angielskiego, ale szybko układają sobie życie w Nowym Yorku. Zenobia Orłowska w 1911 wychodzi za Piotra Rosteckiego z Krzywczy, mają dwoje dzieci Wandę i Edwarda. Katarzyna Bukowska w 1912 na Manhattanie w Nowym Yorku wychodzi za Jewstrata Lamejkę imigranta z okolic Mińska na Białorusi, rodzi dwie córki Stanisławę i Wiolettę. Potomkowie Katarzyny i Zenobii nadal żyją w Stanach Zjednoczonych. Obie zmarły w Nowym Yorku, Zenobia w 1953 a Katarzyna w 1945.
Udało mi się znaleźć grób Katarzyny Lamejko i jej męża, została pochowana na cmentarzu Saint John Cementary Middle Vilage w Nowym Yorku, obok spoczywa ich córka Violet Miasek z mężem.
Oto lista mieszkańców Krzywczy i okolic, którzy emigrowali do USA na przełomie wieków:
- Katarzyna Bukowska ur. 22.11.1891 r. w Krzywczy córka Jakuba Bukowskiego i Rozalii Sobol. Przybyła do Nowego Yorku z Hamburga 22.12.1908 r. na statku Ameryka razem z Zenobią Orłowską. W Nowym Yorku wychodzi za Jewstrata Lamejkę (Rosjanina). Mają dwie córki Stanisławę i Violet. Umiera w Nowym Yorku w 1945 roku.
- Zenobia Orłowska ur. 02.12.1892 r. w Krzywczy, córka Piotra Orłowskiego i Katarzyny Moszko. W Nowym Yorku Wychodzi za Piotra Rosteckiego. Mają dwoje dzieci Edwarda i Wandę. Umiera w Nowym Yorku 09.11.1953 r.
- Piotr Rostecki ur. 25.08.1889 r. w Woli Krzywieckiej syn Michała Rosteckiego i Marii Kowalczyk przybył do Nowego Yorku w 1906 roku. Umiera w Nowym Yorku 06.10.1959 r.
- Anna Sobol ur. 21.12.1892 r. w Krzywczy córka Jana Sobola i Marii Pusz, przybywa do Nowego Yorku w 1910 r. , wychodzi za Piotra Orłowskiego, umiera w Nowym Yorku mając ponad 100 lat 26.02.1993 r.
- Piotr Orłowski ur. 15.06.1888 r. w Krzywczy, syn Andrzeja Orłowskiego i Pelagii Swat, przybył do Nowego Yorku w 1913 r. Razem z Anną Sobol mają dwoje dzieci Andrzeja i Sylwię , umiera w Nowym Yorku 04.08.1973 r.
- Maria Sobol ur. 21.06.1889 r. w Krzywczy, córka Jakuba Sobola i Marii Kopko, przybywa do Nowego Yorku w 1906 r. Wychodzi za mąż za Jana Capp , ma czworo dzieci Władysław, Helen, Edward i Stanley. Umiera w Nowym Yorku w czerwcu 1963 r.
- Anastazja Turek ur. 11.12.1892 r. w Krzywczy córka Franciszka Turek i Marii Piróg, przybywa do Nowego Yorku w 1910 r. Wychodzi za Zygmunta Płatka. Mają ośmioro dzieci: Teodor, Blanche, Helen, Viola, Jean, Philip, Marie i Jaryce. Umiera 26.11.1938 w Nowym Yorku.
- Jan Bukowski ur. 21.05.1879 r. syn Pawła Bukowskiego i Tatiany Siweckiej, przybywa do Nowego Yorku w 1906 r. Żeni się z Marią Pinda z Babic, mają czworo dzieci: Teofil, Wanda, Paweł i Zdzisław. Umiera w Nowym Yorku 1939 r.
- Eugenia Wolańska ur. 04.01.1888 w Krzywczy córka Jana Wolańskiego i Pelagii Akielaszek, przybywa do Nowego Yorku w 1909 r., wychodzi za Władysława Jezierskiego, z którym ma córką Helen.
- Franciszka Wolańska ur. 14.11.1899 w Krzywczy córka Stanisława Wolańskiego, przybywa do Nowego Yorku w 1914 r., wychodzi za Antoniego Pereca z którym ma dwie córki Amelię i Adel.
Zapewne lista jest niepełna, wpisałem tylko te osoby, o których są dokładne dane.
Tadeusz Bartoszek
