Krzywcza.eu - Dla wszystkich, którzy dobrze wspominają lata spędzone w Krzywczy.

altOgólnopolski kwartalnik „Renowacje i Zabytki” nr 2 z 2014 poświęcony jest przede wszystkim historii i renowacji zabytków nadsańskiego grodu. Druga część publikacji zawiera historię i zabytki objęte pracami renowacyjnymi prowadzone przez Gminy należące do Związku Gmin Fortecznych. Niewątpliwie publikacja w ogólnopolskim periodyku o nakładzie 5 – 8 tyś. jest prestiżowa i należało mieć nadzieję, że w całości wartość merytoryczna jest równie na wysokim poziomie, jak oprawa graficzna.

Jako, że od 20 lat zajmuję się historią Gminy Krzywcza z zaciekawieniem zacząłem czytać  tekst dotyczący moich rodzinnych stron. Opracowanie podpisane przez Związek Gmin Fortecznych Twierdzy Przemyśl i Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków z.s. w Przemyślu, opisuje historię i renowację zabytków w gminach należących do Związku. Jeśli chodzi o stronę graficzną nie odbiega ono od pierwszej części i jest na bardzo wysokim poziomie. Fotografie K. Marciniaka i A. Ożoga są niewątpliwie atutem tej części opracowania. Niestety część merytoryczna już nie.

Liczba błędów merytorycznych w zamieszczonym tekście, zawierającym jedną stronę, jest przerażająca. Tak zastanawiam się jak autorzy [dwie instytucje podpisane pod tekstem] mogli w periodyku ogólnopolskim zamieścić taki tekst. Jak mogły nie skorzystać ze źródeł swoich, jak i publikacji, które w ostatnich latach ukazały się drukiem: Zarys Dziejów Parafii Krzywcza 1398-1998, Miejscowości gminy Krzywcza czy ostatnia Zespół kościelno-plebański w Babicach. Historia i opis zabytków, czy przynajmniej opracowań turystycznych Orłowicza lub Stanisława Krycińskiego. Gmina Krzywcza nie jest białą plamą historyczną. Na przestrzeni dziejów powstało kilkadziesiąt publikacji, które na podstawie wielu źródeł z mozołem budowały datowanie obiektów i wydarzeń historycznych, a tu tak promocja w ogólnopolskim periodyku. W ostatnich latach wiele pracy w popularyzację historii Gminy Krzywcza włożyli Janusz Dachnowicz oraz Piotr Haszczyn w Kwartalniku Głos znad Sanu i Portalu Internetowym Krzywcza Trzy Kultury.

Jak dowiadujemy się na stronie internetowej kwartalnika „Renowacje i Zabytki” autorką opracowania, które podpisały cytowane wyżej instytucje jest p. Sylwia Krupska od jakiegoś czasu Sylwia Stojak - przypadek???

Ale w porządku chronologicznym wyliczmy błędy:

Przebudowa kościoła krzywieckiego odbyła się w latach 1740–53, a w 1760 dokonano ponownej konsekracji świątyni, a nie zakończono remont.

Stojąca obok dzwonnica nie jest z końca XVIII w., a z fundacji Józefa Benedykta Pawlikowskiego z roku 1829, której realizację polecił swoim spadkobiercom. Nie znamy dokładnej daty budowy, ale zapewne miała ona miejsce w I połowie XIX w. W roku 1908 odrestaurowano ją podwyższono na wysokość 10 m, z dachem krytym blachą do 16 m

Cerkiew Narodzenia NPM była budowana w latach 1906–1911, a plebanię wybudowano w roku 1908 nie zaś w roku 1841, jak pisze autorka.

Budowę cerkwi w Chyrzynce oceniono na roku 1865 ze znakiem zapytania, a w innym miejscu w 1858. Kto był w urokliwej cerkiewce w Chyrzynce ten widział wyryte nad drzwiami do nawy głównej informację, że została zbudowana w 1857 r.

Nieco rozbieżność jest przy datowaniu budowy cerkwi w Kupnej. Ocenianą przez różnych autorów na lata od 1720 do 1729. Robotnicy pracujący przy budowie wyryli na belce pod chórem datę 1720, którą moim zdaniem należy przyjąć za datę budowy obiektu. Trudno sobie wyobrazić, by robotnicy swój podpis składali w roku 1725, jak przyjmuje autorka opracowania.

Już w 1997 r.  Stanisław Kryciński w swoim przewodniku po Przemyślu i Pogórzu Przemyskim informuje, że kościół w Babicach był budowany w latach 1792–94. Dokument „Specyfikacja Wszelkich Realności i Praw do Kościoła pod Tytułem ss. Trójcy itd.” z roku 1805 jednoznacznie stwierdza, że świątynie wzniesiono w roku 1792, a nie w 1794 r.

K. Wolski w „Opisie inwentaryzacyjnym miasteczka Babice nad Sanem pow. Przemyski” stwierdza, że plebanię budowano w latach 1804 -1809 ze względu na pożar w 1806 r. Potwierdza to cytowana wyżej „Specyfikacja (…)” więc nie mogła być ona wybudowana w 1800 r., jak podaje autorka publikacji.

W 1872 r. Antoni Schneider pisze, że babicka cerkiew została zbudowana w 1839, a nie jak jest w 1840.

Wreszcie informacja jakoby obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem pochodził z reczpolskiej cerkwi, jest tylko półprawdą, gdyż obraz wprawdzie tam się znajdował od roku 1970, ale został do niej przeniesiony z krzywieckiego kościoła i nie jest z wyposażenia cerkiewnego.

Zapewne p. Sylwia Krupska korzystała z wielu źródeł. Niestety wybrała do publikacji te, które w świetle obecnego stanu badań nad historią Gminy Krzywcza nie są prawdziwe. Nie dołożyła starań, by zweryfikować swoje badania ze źródłami publikowanymi, o których była mowa wyżej. Niestety również w Kartach inwentarzowych posiadanych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków jest delikatnie mówiąc nieporządek. Istnieją dwie, a nawet trzy karty inwentarzowe tego samego obiektu, które różnią się datowaniem. Karty dotyczące Gminy Krzywcza nie zostały uzupełnione o istotne dane, które zostały opublikowane w ostatnich 15 latach. W bardzo dużym stopniu obniża to wiarygodność instytucji i publikowanych przez nią opracowań. Ma jednak pani Sylwia też dużą zasługę ponieważ w jednym artykule zebrała wszystkie błędne datowania przez, co następni autorzy piszący o Zabytkach Gminy Krzywcza będą wiedzieli, co jest błędem.

Z korespondencji jaką prowadziłem z obydwiema instytucjami wynika, że tak naprawdę nic się nie stało, a promocja Gminy Krzywcza jest większa niż „drobne błędy”. Ot taka promocja po przemysku. Niby jest, a jej nie ma. W zaistniałej sytuacji nie można milczeć, gdy widzi się brak szacunku dla dorobku wielu autorów piszących o ziemi krzywieckiej. Błędy należy prostować – nie mam nadziei, by to zrobiła autorka publikacji i związane z nią instytucje, dlatego proszę internautów o rozpropagowanie tego tekstu.

Piotr Haszczyn [wrzesień 2015]

Zapraszamy na blog  - http://krzywcza.blogspot.com/

Linki

Blog Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Krzywcza Trzy Kultury Facebook - Gmina Krzywcza Facebook - Hobbitówka

Parafia Krzywcza

Hobitówka

strona www

alt alt alt alt alt


 

 

 

 

Łatwy dostęp do innych przedsięwzięć internetowych, które są powiązane z Portalem Krzywcza Trzy Kultury oraz stron związanych z Krzywczą.